Bài báo này trình bày kết quả nghiên cứu tận dụng nguồn phụ phẩm tro bay và xỉ lò cao nghiền mịn từ các nhà máy nhiệt điện và luyện kim ở Việt Nam trong chế tạo vữa xây dựng bằng phương pháp kiềm hoạt hóa với định hướng ứng dụng cho hoạt động xây tô hoàn thiện công trình. Các mẫu vữa được thiết kế với mác yêu cầu tối thiểu M10 sử dụng các tỉ lệ khác nhau (theo khối lượng) của xỉ lò cao/tro bay (70/30, 50/50 và 30/70) và các nồng độ khác nhau của dung dịch NaOH (6M, 8M, 10M và 12M). Hỗn hợp hai dung dịch NaOH và Na₂SiO₃ được sử dụng làm dung dịch kiềm kích hoạt trong nghiên cứu này. Các đặc tính kỹ thuật của các mẫu vữa được đánh giá gồm cường độ chịu nén, độ hút nước, độ co khô, tốc độ truyền sóng siêu âm qua mẫu và phân tích đặc điểm vi cấu trúc vữa trên cơ sở đối sánh với các tính chất tương ứng của mẫu vữa xi măng thông thường. Kết quả thực nghiệm cho thấy mẫu vữa được sản xuất từ 50% tro bay + 50% xỉ lò cao và được kích hoạt bằng dung dịch kiềm có sử dụng NaOH 10M (S5F5N10) có các tính chất kỹ thuật phù hợp nhất với yêu cầu của vữa xây dựng theo TCVN 4314:2003. Kết quả nghiên cứu một lần nữa khẳng định tiềm năng lớn trong sản xuất vữa xây dựng sử dụng tro bay và xỉ lò cao, có thể thay thế hoàn toàn vữa xi măng truyền thống trong các hoạt động xây dựng, góp phần tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên và hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường.