Nỗi đau là một trong những cảm hứng nổi bật trong Di cảo thơ của Chế Lan Viên. Qua đó, người đọc cảm nhận sâu sắc hơn về tình yêu cuộc sống, những trăn trở, thao thức của một tâm hồn thơ nặng tình đời. Mặt khác, qua nỗi đau trong Di cảo thơ, nhà thơ giãi bày nhận thức sâu sắc về trách nhiệm của một người cầm bút đối với Tổ quốc và nhân dân.